Basmane antik dönem yadigarı tarihi surları ve agorasıyla bu yaşlı şehrin ilk kültürel dokusunun oluştuğu yerlerden biri, ama aynı zamanda da en unutulanı. Basmane henüz bir yerleşim yerine dönüşmeden önce Ermeni mahallelerinin başladığı yer olarak bilinirdi. Cumhuriyetin ilk dönemlerinde varlıklı İzmirlilerin yaşadığı kalburüstü bir semt olan Basmane'de artık eski günlerin görkemi kalmasa da sebiller, hamamlar ve mabetlerden zamana direnenler hala duruyor. Bu gün bize ulaşan ve hala zamana direnen yapıları gezecek ve ilginç hikayelerini dinleyeceğiz.
Sabah saat 10:00 da Abdülhamid’in tahta çıkışının 25.yılı şerefine yapılmış olan ve Venedik mimari özellikleri taşıyan Saat Kulesi önünde toplanıyoruz.
10.15 de İzmir’i keşif turumuza başlıyoruz. Bir zamanlar neredeyse bütün Konak meydanını kaplayan Kışla-ı Humayun’un öyküsünü dinleyerek Bahri Baba Parkı içindeki Arkeoloji Müzesi’ne yürüyoruz. Defalarca önünden geçtiğimiz, 1986 yılında kurulan modern müzede, önce bahçe bölünü, Teos Dionisos Tapınağı Frizlerini, Liman Anıt Yazıtlarını geziyor, sonra iki katlı müzenin alt katında Bayraklı, Klozemenai, Metropolis, Efes ve Bergama’dan getirilen Ege Bölgesi Tarihinie ışık tutan eserleri rehber eşliğinde görüyor, üst katta bulunan ve çoğunlukla mezar buluntularından oluşan Hazine Bölümü ve zengin Seramik Eserler Salonunu geziyoruz.
Şu anda restorasyonda olan Etnoğrafya Müze Binasını (Piçhane) dışardan görüyor, 1913 de Vali Rahmi Bey tarafından başlayan ilginç hikayesini rehberimizden dinliyoruz.
Bir çok İzmirlinin bile hafızasından silinmiş İsmet İnönü’nün doğduğu evi dışarıdan görüyoruz. Kemeraltı’nın arka sokaklarında bir zamanlar medrese ve cami külliyesi olarak inşa edilen Salepçioğlu Camii’ni ziyaretimizden sonra, Kemeraltı’nda hoş bir vaha olan ve avlusunun etrafındaki şirin kafeleriyle insana huzur veren Abacıoğlu Han’da bir acı kahve için soluklanacağız. Ardından bir zamanların Selanik’ten sonra en kalabalık Yahudi nüfusuna ev sahipliği yapan İzmir’in havralar bölgesine geçecek, zamanın karizmatik mesihi Sabetay Sevi’nin Yahudi dünyasınca hasretle beklenen kurtarıcılıktan Müslümanlığa geçişinin büyüleyici hikayesini öğrenecek ve muhtemelen bir zamanlar vaaz verdiği Portekiz Sinagoğunu göreceğiz.
Sonra antik dönem Smyrna’sının hem bürokrasi hem alışveriş merkezi olan Agora’ya doğru hareketleneceğiz. Mezarlıkbaşı’nın kalbindeki bu arkeolojik alanın tarihini öğrenip, dehlizlerini keşfettikten sonra, Mustafa Kemal Atatürk’ün 10 Eylül 1922’de şehre girerken kullandığı Anafartalar Caddesi’ne geçiyoruz. Yüzyıl başında borularının etrafına buz kalıpları yerleştirmek yoluyla oluklarından soğuk su akıtılan Dönertaş sebilini gördükten sonra, Tilkilik Semtinin sevilen kebapçısı Fatih Kebapta öğle molamızı veriyoruz. Bir zamanların balolar verilen görkemli oteli Cihan Palas’ın (Emniyet Otel) avlusunda çay molası veriyoruz.
Halen ihtiyacı olanların para ödemeden önündeki askıdan ekmeklerini alabildikleri Tarihi Basmane Fırını’nda kısa bir moladan sonra yönümüz Büyük İzmir Yangınından kurtulan nadir yapılardan olan Aya Vukla kilisesi. Kilisenin tarihi, ve içindeki dini fresklerin hikayelerini dinledikten sonra buradan ayrılıyoruz. Bir zamanlar Yahudi hazanların seslerinin kilise çanlarına, onların da ezanlara karıştığı bu büyüleyici semtte son durağımız Basmane Garının Levantenlerle başlayan hikayesini dinliyor, restorasyonda olan Gar Binasını dışardan görüyoruz.. Hemen meydanın karşısındaki son durağımıza geçiyor ve dikkatlerden kaçan bir sokak köşesinde zamana yenik düşmek üzere olan muhteşem binaya bakıyoruz. Atatürk’ün eşi Latife Hanım’ın doğduğu yer olarak daha güzel kullanılacağı günlerin özlemini dile getiriyoruz.
Tarihi, yaşanmış öyküler ve mimarisi ile Eski İzmir’e yaptığımız yolculuğumuza bir son verip bir sonraki keşfimize kadar vedalaşıyoruz.